Regelmatig worden merries aangeboden die problemen hebben rondom de hengstigheid. Zij kunnen uitgesproken moeilijk gedrag vertonen, een verlengde hengstigheidsperiode, een onregelmatige of een verkorte cyclus of een verminderde vruchtbaarheid.
Vaak kan er geen duidelijke oorzaak gevonden worden. Er is sprak van een hormonale verstoring die niet goed meetbaar is. Bij een hormonale verstoring wordt in eerste instantie vaak gedacht aan de vrouwelijke hormonen. Uiteraard zijn die uit balans, maar meestal komt dit door een verstoring van een ander hormoonsysteem.
In de natuur is een paard in principe vruchtbaar en heeft ze een hengstigheids cyclus van grofweg het vroege voorjaar tot en met begin van de herfst. Daarbuiten heeft ze geen of weinig cyclus. Dit wordt geregeld door het hormoon melatonine waarvan de afgifte afhangt van de lengte van de dagen.
Veel paarden worden tegenwoordig in stallen gehuisvest waarbij kunstlicht tot een uur of 22.00-23.00 aan staat. Dit kan de melatonine afgifte verstoren en zorgen dat een merrie de hele winter door ook hengstig blijft worden. Andersom kan ook. merries die heel donker gehuisvest worden kunnen te laat of niet goed in cyclus komen in het voorjaar, waardoor vruchtbaarheidsproblemen ontstaan.
Paarden gaan in het vroege voorjaar en vroege najaar een overgangsfase door waarbij het normaal is dat de cyclus wat “ rommelig” verloopt.
Een normale cyclus bij een merrie in het seizoen duurt 3 weken waarbij de hengstigheid 4-5 dagen duurt.
Bij veel paarden treffen we problemen aan rondom de hengstigheid. Natuurlijk is het zo dat iedere merrie haar eigen cyclus heeft en het gedrag ook per individu verschillend is, maar als het gedrag verandert ten opzichte van vroeger of het gedrag is heel extreem dan is het belangrijk om de merrie te laten onderzoeken.
Veelal gaat de gedragsverandering gepaard met onregelmatige gang.
In de afgelopen jaren hebben we dergelijke paarden een tijdje gevolgd middels thermografisch onderzoek, uitgevoerd door Hans Arendse van Paardenservice Thermografie. Als enige thermograaf is hij in staat gebleken deze problemen met thermografie in beeld te brengen waarbij IR Video uiteindelijk een doorslaggevende factor bleek in het onderzoek.
Op basis van de resultaten uit zo’n onderzoek kan een nader behandelplan worden opgezet. Te denken valt aan o.a. een scan om vast te stellen of er geen cyste of tumor aanwezig is aangezien dit zou kunnen leiden tot nymfomanie of hengstengedrag.
Als dit uitgesloten is hebben we waarschijnlijk te maken met een hormonale disbalans die haar oorsprong heeft buiten het geslachtsapparaat. En de oorzaak daarvan is stress. Een ongelukkig gekozen term die zwaar beladen is. Eenvoudig gezien betekent stress een overbelasting van het lichaam door fysiek of psychische factoren. Dus een continue of herhaalde belasting die ervoor zorgt dat het lichaam uit balans raakt.
Voorbeelden zijn overtraining, verkeerde voeding, huisvesting waarin het paard zicht niet thuis voelt of chronische ziekten. Stress zorgt ervoor dat het hormoon adrenaline omhoog gaat. Dit hormoon zorgt ervoor dat je kunt vechten of vluchten. Na adrenaline wordt cortisol aan het bloed afgegeven. Dit hormoon zorgt ervoor dat de brandstofvoorraden voor onder andere de spieren weer snel aangevuld worden vanuit voorraden vanuit het eigen lichaam, zodat bij een volgende panieksituatie het lichaam weer paraat is om te vechten of te vluchten.
Wanneer de cortisol spiegels in het bloed lang hoog blijven en dit is het geval bij chronische stress, raken hormoonsystemen in het lichaam ontregelt en een van die hormoon systemen is het vrouwelijke hormoonsysteem. Als cortisol omhoog gaat gaat progesteron naar beneden dit geeft een relatieve stijging van oestrogenen.
Oestrogenen zorgen voor henstigheidsgedrag maar een disbalans van oestrogeen en progesteron kan ook voor polycysteuze ovaria zorgen.
Dat wil zeggen dat de eierstokken te veel blaasjes met eicellen tegelijk laat rijpen en groeien en er vaak niet een uitgroeit tot een follikel (blaasje met eicel) dat tot een eisprong komt. Geen eisprong betekent uiteraard geen drachtigheid.
De oplossing wordt vaak gezocht in het geven van kunstmatige (syntetische) progesteron dat de cyclus stillegt en waardoor de merrie dus ook geen hengstigheid meer vertoont.
De oplossing moet echter gezocht worden in het wegnemen van de stress en eventueel het ondersteunen van de vrouwelijke hormoonhuishouding.
Inmiddels hebben wij een behandelprogramma opgezet waarbij wij in staat zijn om zonder kunstmatige ( synthetische ) producten de hormoonbalans te herstellen zonder dat dit een extra belasting voor het spijsverteringssysteem betekent.
De kunstmatige producten belasten met name de lever omdat de dosering hoog dient te zijn aangezien de lever het al voor een groot gedeelte afbreekt voordat het actief kan worden.
In ons behandelprogramma werken wij met producten welke niet via het spijsverteringssysteem toegediend worden.
Met behulp van thermografie is het mogelijk om de gevolgen van langdurige stress op het lichaam in kaart te brengen. Deze kunnen namelijk op zich weer voor stress zorgen doordat er bijvoorbeeld chronische pijnklachten zijn ontstaan. Op deze manier raakt een paard in een vicieuze cirkel. Uiteraard moet de oorzaak van de stress (zoveel mogelijk) verholpen worden alsmede de lichamelijke gevolgen.
Met behulp van thermografie is het dus ook mogelijk om reacties in de regio van de eierstokken en baarmoeder vast te stellen en uit bovenstaande casus blijkt dat deze reactie ook voor kreupelheid of ander problemen van het bewegingsapparaat kunnen zorgen waardoor het paard niet tot optimale prestaties kan komen.
Een andere belangrijke oorzaak van problemen rondom de hengstigheid/ vruchtbaarheid is EMS/ perifere insuline resistentie, wat ook veel vaker voorkomt dan gedacht.